Ian Watson POWOLNE PTAKI

„Powolne ptaki” Iana Watsona to niewielka książka zawierająca osiem opowiadań tego autora, w tym dwa niepublikowane wcześniej w Polsce („W lustrze Ziemi” oraz „Anomalia”). Mimo różnorodnej tematyki tych krótkich form, łączy je nie tylko klimat science-fiction, ale i zdolność budzenia w czytelniku refleksji, które często prowadzą do niezbyt przyjemnych konkluzji.

Każde z opowiadań porusza odmienny problem. Ingerencja z innych światów, która mimo całego zaawansowania technologicznego prowadzi ludzi - jak w ciemnych wiekach - do ucieczki w stronę religii, by w ten sposób łatwiej przyjąć to, co niezrozumiałe. Stopień uzależnienia współczesnego człowieka od zdobyczy cywilizacji, który sprawia, że samo tylko wydłużenie czasu potrzebnego na pokonanie odcinka odległości prowadzić może do katastrofalnych skutków. Moralna trudność w pogodzeniu się z tym, że nawet świadomość zbliżającej się zagłady nie pozwoli na uratowanie milionów osób z trzeciego świata, bo realne szanse na przetrwanie mają tylko narody bogatsze. Do tego w swoich opowiadaniach Watson nie tylko roztacza niepokojące wizje przyszłości, ale i - poprzez zastosowanie zazwyczaj pierwszoosobowej narracji - pokazuje jak człowiek radzi sobie z tym, co nieznane, nowe i nieoswojone, pokazuje przewrotność losu, a także kpi z wiary w moc wiedzy posiadanej przez człowieka czasów aktualnych i przyszłych.

Choć wszystkie teksty zamieszczone w zbiorze, czy to przez poruszoną tematykę, czy przez sposób przedstawienia oceniam wysoko, mam swoich faworytów. „W duchu Lukrecjusza”, historię o zgubnych skutkach igraszek z czasem – za niezwykle interesujący wynik przystawienia do współczesnego człowieka miary postrzegania rzeczywistości przez człowieka starożytnego. „Okna”, traktujące o znalezionych na Marsie przedmiotach, które ludzie, zafascynowani ich właściwościami, przenoszą na Ziemię i rozpowszechniają mimo braku wiedzy na temat, czym one są oraz kto i po co je stworzył – za koncepcję okien i ich tajemnicę. „Rentgenowskich rozbitków”, w których autor porusza wspomniany problem nierównej dostępności do środków ochronnych na wypadek ogromnych katastrof, uzupełniając go odwiecznym pytaniem, jak Bóg może pozwolić na taką niesprawiedliwość. „Powrót do domu”, w którym od przedstawienia konsekwencji stworzenia przez ludzkość nowej broni ogromnego rażenia autor przechodzi do pokazania niemal groteskowej (zważywszy na kontekst) ewolucji społeczeństwa. W końcu „Anomalię” - za zaskakujący pomysł na rozwiązanie poważnego problemu, z jakim boryka się świat.

„Powolne ptaki” mimo niewielkiej objętości proponują bogactwo treści. Wciągająca fabuła i malownicze wizje świata przyszłości nie tylko zaskakują proponowanymi przez autora rozwiązaniami, ale przede wszystkim skłaniają do zrobienia swego rodzaju rachunku sumienia. To proza wciąż aktualna i zdecydowanie warta uwagi.

Ian Watson, Powolne ptaki
Wydawnictwo Prószyński i S-ka, 1998, il. stron:175
Moja ocena: 5+/6