Aleksandar Tesic ZAKON SMOKA

Fantasy może być czymś więcej niż czystą rozrywką. Gatunek ten świetnie nadaje się do tego, by utrwalić i pokazać światu w formie przystępnej i wciągającej piękno wierzeń i tradycji własnego narodu. W każdej nacji żyją przecież opowieści o smokach, elfach, nimfach, diabłach i chochlikach, boginiach fatum i innych przedstawicielach nadprzyrodzonego świata, o artefaktach mających potężną moc i bohaterach, którym narody zawdzięczają zachowanie tożsamości mimo przeciwności losu. Aleksandar Tesic w swojej debiutanckiej powieści „Zakon smoka”, rozpoczynającej trylogię Kosingas, spisał przekazywane dotąd tylko ustnie serbskie podania, dodał do tego obraz walki o dusze, jaką prawosławie w XIV wieku nadal toczyło z dawnymi kultami i opisał tamtejszą przyrodę. Rezultat tego połączenia jest zdecydowanie udany.

Akcja „Zakonu smoka” rozpoczyna się na rok przed bitwą na Kosowym Polu – wydarzeniem, którego mit wywarł ogromny wpływ na serbską tożsamość narodową. Serbowie szykują się na starcie z Turkami, tylko  nieliczni z nich jednak wiedzą, że to nie jedyna wojna, jaką przyjdzie im prowadzić, zgodnie bowiem z Przepowiednią Ognią rozpoczyna się właśnie Wiek Ognia, w którym dojdzie do ostatecznej walki między ludźmi a potworami Hadesu. Przepowiednia stawia na czele ludzi Wojownika, którym ma być jeden z członków rycerskiego Zakonu Smoka. Imię Wojownika Przepowiedni oraz jego pochodzenie od wieków trzymane są w ścisłej tajemnicy, bo tylko on może podnieść Smoczan, miecz wykuty przez setkami lat przez elfy specjalnie dla niego, stawić czoła wojskom Hadesu i je zwyciężyć. Gdy książę Marko poznaje swoje przeznaczenie ma pięćdziesiąt lat i ugruntowaną wizję świata, w której nie ma miejsca na potwory i historie o dawnych bogach. Mnich Gabriel, jego nauczyciel i opiekun na drodze do zostania Kosingas (tytuł ten przysługuje tylko najmądrzejszym i najbardziej zasłużonym w walce z potworami rycerzom Zakonu), ma ledwie kilka miesięcy, aby przygotować Wybrańca na czekające go zadanie. Zaczyna się wyścig z czasem, bo razem z Markiem imię Wojownika Przepowiedni poznają mieszkańcy Hadesu, którzy zrobią wszystko, aby go zabić.

Narratorem powieści jest mnich Gabriel, który u schyłku życia postanawia połączyć i uzupełnić sporządzane przez lata notatki o wydarzeniach poprzedzających bitwę na Kosowym Polu i ich uczestnikach. To bardzo skrupulatny sprawozdawca: dokładnie opisuje kolejne etapy wędrówki, ludzi i nieludzi, których na niej spotkał, potwory, z którymi się zmierzył, obrzędy, których był świadkiem. Początkowo zakres przekazywanej przez niego wiedzy nieco odbija się na dynamice akcji, zwłaszcza że w tej opowieści więcej jest opisów niż dialogów, ale trzeba przyznać, że styl narracji jest konsekwentny i spójny z osobą samego Gabriela. Z czasem zresztą wydarzenia na tyle nabierają tempa, że obok ciekawości dla przedstawionego świata i wierzeń pojawiają się także prawdziwe emocje.

Sam Gabriel jest postacią ciekawą, a tajemnice swojego życia przedstawia towarzyszowi podróży oraz czytelnikom powoli. Z czasem jasne się staje, dlaczego znają go ludzie wszelkich stanów oraz potwory – każda spotkana po drodze istota zdawała się słyszeć o Gabrielu i jego dokonaniach. Spokojnemu i wyważonemu w osądach mnichowi przeciwstawiony został sam Wybraniec Przepowiedni. Książę Marko na kartach powieści przechodzi metamorfozę. Ten dojrzały już mężczyzna musi kompletnie przewartościować swój świat, otworzyć się nie tylko na inną rzeczywistość, ale i nauczyć się akceptować wybory i styl życia innych ludzi. Szybkiej edukacji sprzyja oczywiście nasilające się niebezpieczeństwo. Osadzenie akcji w serbskiej historii sprawia, że część bohaterów trylogii to postaci autentyczne, jak przykładowo sam książę Marko czy  gromadzący wojska na wojnę z Turkami książę Łazarz.

W pierwszym tomie trylogii ciekawszy od wątku spełniającej się przepowiedni okazał się jednak świat wierzeń i zwyczajów ukazanych przez autora. Można kręcić nosem na fakt, że w każdej wsi na swojej drodze bohaterowie natrafią na dokonywany właśnie w tym momencie obrzęd związany z dawnymi kultami, ale dzięki temu możliwe było ukazanie czytelnikom tak dużej ich ilości.  Bardzo dobrze wypada także przedstawienie zmagań kościoła prawosławnego z istniejącą wciąż w ludziach, zwłaszcza żyjących w oddalonych od dużych miast wioskach, potrzebą oddawania czci dawnym bogom. Opowieść o tym, uzupełniona wiedzą o danych bóstwach i ich losach po tym, jak nowa wiara pozbawiła ich wyznawców, to jeden z cenniejszych elementów  powieści.

Czytelników nastawionych na przygodową fantasy osadzoną w bliskich nam realiach geograficznych książka początkowo może zaskoczyć nagromadzeniem wiedzy o znanych w serbskiej mitologii potworach, tamtejszych miejscach i wywodzących się z czasów pogańskich rytuałach - Gabriel jest naprawdę dokładny w swoich opisach. Ale właśnie to stanowiło dla mnie o wartości książki. Bo historii fantasy, w których dobro musi stanąć do walki ze złem, przyszłość rodzaju ludzkiego zależy od wybrańca, a magiczna broń sieje spustoszenie w szeregach wroga jest sporo, a taka serbska opowieść - tylko jedna, choć w trzech tomach. „Zakon smoka” całkowicie spełnił moje oczekiwania i już niecierpliwie czekam na kolejne części historii o Kosingas.

Aleksandar Tesic, Zakon smoka
Prószyński i S-ka, 2012, il. stron: 504
Moja ocena: 5/6

---------------------------------------------------------------------------------

Zainteresowanych trylogią odsyłam także na stronę: http://www.kosingas.com/. Są obrazki ;)