Paweł Matuszek KAMIENNA ĆMA

Stojąc na szczycie niewielkiego wzgórza, Beddeos obserwował wieżę przez mosiężną lunetę. Przysadzista, stożkowata, ociężale połyskiwała w okularze metaliczną szarością. (…) Obok stał otwarty szlaban, a za nim zaczynała się pustynia. Beddeos odłożył lunetę. Teraz jego strażnica miała wielkość kciuka i było widać, że znajduje się dokładnie na granicy między rzadkim, jałowym lasem a kamienistą pustynią. (…) Tu las, tam pustynia, a pośrodku wieża strażnicza, cesarski ostaniec ze szlabanem, do którego prowadził brukowany trakt. Wokół ani śladu muru. Czego tu pilnować? Wieży wielkości kciuka?

Beddeos jest strażnikiem - do jego obowiązków należy wydawanie przybywającym doń niezwykłym stworzeniom wody i glejtów umożliwiających im bezpieczne poruszanie się w granicach cesarstwa. W strażnicy wraz z nim mieszka jedyny towarzysz - robot Tyfon, którego wiedza jest ogromna, ale pamięć dziwnie dziurawa. Kim jest, jak się tu znalazł i dlaczego wciąż wraca to dziwne uczucie, że jest banitą? Tego Beddeos nie wie. Monotonię życia mieszkańców wieży przerywa decyzja o próbie odszukania źródła łuny, która pojawiła się nad wzgórzami. Tak rozpoczęta podróż prowadzi jednak do znacznie ważniejszych odkryć.

Przemierzając kolejne etapy swej niezwykłej wędrówki Beddeos mozolnie odkrywa prawdę o sobie i świecie, w którym żyje. Kolejne odsłony zaskakują czytelnika, bo w tej książce niemal nic nie jest takie, jakim się wydaje - autor zdaje się bawić i z głównym bohaterem, i z czytelnikiem w zgadywankę, gdzie kończy się iluzja, a zaczyna rzeczywistość, co jest ważne i prawdziwe, a co się takim tylko wydaje.

Debiutancka powieść Pawła Matuszka od pierwszych stron zmusza czytelnika do uruchomienia wyobraźni, by zobrazować sobie tak przedstawiony w „Kamiennej Ćmie” świat zwany Usimą, jak i zamieszkujące go gatunki o obco brzmiących nazwach oraz nietypowym wyglądzie i zwyczajach. Wysiłkom imaginacji sprzyja wypracowana przez autora koncepcja Lopterus Press, zgodnie z którą dla właściwego zrozumienia powieści ważny jest nie tylko sam tekst, ale i wizualna strona książki, której rolą jest uzupełnić i rozbudować sens wyrażony słowami. Zastosowanie w „Kamiennej Ćmie” zróżnicowanej czcionki, a przede wszystkim wplecenie w fabułę opatrzonej pięknymi ilustracjami Irka Koniora bajki „Dlaczego kamień leży tam, gdzie leży?” sprawia przy tym, że czytelnik ma wrażenie obcowania z baśnią.

Książka jest napisana ładnym, choć dość prostym językiem i czyta się ją bardzo dobrze mimo wzrastającego w toku lektury filozoficznego ładunku. W pewnym momencie zauważyłam jednak, że najczęstszym uczuciem, jakie „Kamienną Ćma” we mnie wzbudza, jest ciekawość dokąd prowadzi droga Beddeosa - ledwie kilka razy pojawiły się we mnie jakieś inne emocje. W naturalny sposób odbiło się to na stopniu wciągnięcia w lekturę.

„Kamienną Ćmę” warto poznać. Wizja Usimy, zamieszkujących ją gatunków, ich historii czy przeznaczenia zachwyca i to bogactwo oraz oryginalność świata w połączeniu z niezwykle intrygująco przedstawionym motywem poszukiwania siebie i sensu w otaczającej rzeczywistości ostatecznie rekompensują brak większych emocji podczas lektury. Choć z reguły o tym nie piszę, tym razem naprawdę należy podkreślić jakość wydania – pięknie ilustrowana twarda okładka oraz zawarta w książce bajka, zróżnicowana czcionka dialogów, a nawet nietypowy format tej mini-powieści sprawiają, że „Kamienna Ćma” to godny uwagi pomysł na prezent dla osób nie stroniących od fantastyki i filozoficznych rozważań. Treść książki powinna przy tym zadowolić tak zwolenników fantasy, jak i – z uwagi na post-technologiczne motywy – czytelników preferujących raczej literaturę fantastycznonaukową. Polecam serdecznie.

Paweł Matuszek, Kamienna Ćma

Wydawnictwo MAG, 2011, il. stron: 208

Moja ocena: 5/6