Paolo Bacigalupi ZATOPIONE MIASTA

Śmiertelnie niebezpieczne armie dzieci-żołnierzy, bratobójcze walki wykrwawiające kraj, dżungla, która skutecznie pochłania kolejne fragmenty oswojonego przez ludzi świata. To wcale nie wprowadzenie do opisu afrykańskich konfliktów, ale przedstawiona przez Paolo Bacigalupiego w „Zatopionych Miastach” katastroficzna wizja przyszłości. Stany Zjednoczone Ameryki nie poradziły sobie z presją natury, a podnoszący się poziom wód wraz z ociepleniem klimatu zmienił obraz środowiska: wielkie miasta zostały zatopione, opuszczone przez ludzi wsie pochłonięte przez bujną roślinność, a nowi, groźni drapieżnicy sieją spustoszenie i grozę. Skłócone wewnętrznie, ogarnięte piekłem wojny domowej państwo kompletnie nie przypomina dzisiejszego mocarstwa. Na takim tle rozgrywają się losy młodych przyjaciół, przed którymi szaleństwo wojny stawia niełatwe wybory.

Mahlia i Mouse to dwójka dzieciaków, których ścieżki życia splotła wojna. Ona jest wyrzutkiem, powszechnie znienawidzonym owocem związku amerykańskiej matki z chińskim rozjemcą (jednym z wojskowych, którzy kilkanaście lat wcześniej militarną siłą i gospodarczym wsparciem próbowali przywrócić Ameryce pokój). Jej skośne oczy są dla otoczenia wyraźnym znakiem kolaboracji z wrogiem, a kikut prawej ręki – przeżytego cudem spotkania z jedną z armii. On jest synem wieśniaków, jedynym ocalałym z rzezi, której był świadkiem. Wzajemna przyjaźń oraz troska nadają ich życiu jakąś wartość i cel w świecie, w którym powszechny strach i poczucie beznadziei odbierają chęć życia. Dzięki wstawiennictwu lekarza z Banyan Town te pogardzane przez ludzi ścierwa wojenne, jak nazywa się wszystkich, których zbrojna zawierucha pozbawiła wcześniejszego życia, znalazły w wiosce w miarę bezpieczną przystań.. Przypadkowe spotkanie z Toolem - półczłowiekiem (bioinżynieryjnie zmutowaną maszyną do zabijania) - kompletne odmienia ich życie, gdyż w pościgu za nim w okolicy pojawiają się żołnierze, a wraz z nimi strach, ból i śmierć.

Bacigalupiemu udało się całkiem realistycznie przedstawić życie jednostki w świecie, w którym niebezpieczeństwo płynie zarówno ze strony ludzi, jak i potężnej, nieokiełznanej natury. Mimo futurystycznej otoczki, przerażająco znajomo wygląda inicjacja dzieci rekrutowanych przez poszczególne armie, zmiany zachodzące w ich psychice, sposób budowania przynależności do nowej grupy i zerwania więzów z dawnym życiem.

Okrucieństwo i niemal stały brak nadziei na lepsze jutro, które towarzyszą przygodom bohaterów „Zatopionych Miast”, dla młodszego i wrażliwego odbiorcy mogą jednak okazać się nazbyt przytłaczające – to raczej pozycja dla starszej młodzieży. Jednocześnie Bacigalupi nie sięga po przemoc, zniewolenie i strach tylko dla wywołania prostych emocji. Jako nieodłączne elementy każdego środowiska ogarniętego wojną, zwłaszcza domową, wpływają one na wybory bohaterów. To właśnie pytania, które sobie stawiają, i ważkie decyzje, które - mimo młodego wieku - muszą podjąć, stanowią o wartości tej powieści. Bowiem czytelnik, oceniając działania poszczególnych postaci, musi się najpierw zastanowić, jak w danej sytuacji sam by się zachował. Ile warte jest ludzkie życie i ile warte jest moje życie? Jaką cenę mają ideały? Jak daleko można się posunąć w walce o przetrwanie? To nie są nowe pytania – budzi je lektura niemal każdych wspomnień z okresu wojny czy powstania. Nie każdy młodszy czytelnik sięga jednak po tego typu literaturę.

„Zatopione Miasta” to także świetnie opowiedziana, angażująca czytelnika historia przyjaźni, którą wojna wystawia na próbę. Akcja toczy się wartko, autor zgrabnie utrzymuje napięcie. I choć generalny kierunek rozwoju fabuły jest dość przewidywalny, książka nawet przez moment nie nuży. Dla porządku tylko należy dodać, że choć powieść stanowi kontynuację niewydanej dotąd po polsku powieści „Ship breaker”, można ją czytać samodzielnie bez obawy o niezrozumienie fabuły.

Paolo Bacigalupi, Zatopione Miasta

Wydawnictwo Literackie, 2012, il. stron: 416

Moja ocena: 5/6

Recenzja ukazała się wcześniej w Gildii
Książka przeczytana w ramach wyzwania Trójka e-pik