Peter Watts ŚLEPOWIDZENIE

Ludzkość od dawna zadaje sobie pytanie: być czy mieć? W „Ślepowidzeniu” Peter Watts idzie dalej, stawiając czytelnika wobec dylematu: być czy rozumieć? Czy inteligencja wymaga świadomości? Ślepowidzenie to zespół widzenia mimo ślepoty, nieświadome spostrzeganie obiektów z jednoczesnym przekonaniem, że nic się nie widzi. Można widzieć, słyszeć, czuć pozostając w przeświadczeniu, że zmysły nie rejestrują wrażeń. Na ile zatem świadomość, którą często utożsamiamy z człowieczeństwem, w istocie zawęża potencjał, jaki w sobie nosimy?

W futurystycznej wizji świata przedstawionej w „Ślepowidzeniu” ludzie zawojowali kosmos, choroby genetyczne są uleczalne, rozwój genetyki i technologii prowadzi do bezużyteczności kolejnych zawodów, a wiele sfer życia przenosi się do rzeczywistości wirtualnej. Kiedy na Ziemię spadają Świetliki, które przed swoją śmiercią robią jej zdjęcie, ludzkość zadaje sobie pytanie, kto i w jakim celu je wysłał. Po odkryciu komunikacji odbywającej się między nieznanymi obiektami na krańcach znanego wszechświata, na pokładzie statku kosmicznego Tezeusz zostaje tam wysłana pięcioosobowa załoga, dowodzona przez wampira, należącego do zrekonstruowanego przez ludzi, a dawno wymarłego gatunku drapieżników. Sam skład ekspedycji został specjalnie dobrany po to, by z obcymi nawiązać kontakt (lingwistka posiadająca cztery osobowości), zbadać ich (biolog dysponujący niezwykle rozbudowanym zapleczem technologicznym), obronić się przed nimi (przedstawicielka wojska) oraz przekazać zdobytą wiedzę ludzkości (syntetyk).

W „Ślepowidzeniu” autor zaprezentował nowe spojrzenie na problem pierwszego kontaktu. Załoga Tezeusza, obudzona z długiej hibernacji, odkrywa nieznany twór o niepokojąco potężnych możliwościach, który sam nawiązuje kontakt z ekspedycją, przedstawiając się jako Rorschach. W posłowiu Watts przyznał, że jego celem było stworzenie takich obcych, którzy w żaden sposób nie będą przypominali znanych na ziemi form życia. Ich całkowita odmienność pozwoliła autorowi na ukazanie, jak bardzo posiadanie świadomości wpływa na ludzkie oczekiwania i postrzeganie innych (także obcych), których oceniamy własną miarą. I jak zwodnicza jest wiara, że to, co świadomie odbieramy zmysłami, jest prawdziwe, mimo posiadanej obecnie wiedzy, że ludzki mózg często zniekształca rzeczywistość, tak w sferze wspomnień, jak i przeżywanych aktualnie doświadczeń.

Narracja powieści prowadzona jest przez syntetyka, Siriego Keetona. Watts daje czytelnikowi poznać jego przeszłość, wplatając w historię lotu Tezeuszem retrospekcje z wcześniejszego życia Siriego. Problemy, jakie przy tym rysuje, jak przykładowo wpływ genetycznej i technologicznej ingerencji w organizm ludzki na zachowanie człowieczeństwa, są nie mniej ważne niż pierwszy kontakt z obcymi formami życia.

Watts bardzo dobrze wykreował bohaterów - każda z postaci jest charakterystyczna i dobrze zarysowana (nawet cztery osobowości lingwistki są wyraźnie różne). Autor świetnie prowadzi w powieści także wątki obyczajowe, rysując zależności międzyludzkie w rodzinie czy wynikające z odmienności problemy ze zrozumieniem i bliskością w związku. Napięcie w powieści jest umiejętnie stopniowane, aż do zaskakującego zakończenia, a lekturze nieustannie towarzyszą emocje.

Pomimo stosowanej w dużych ilościach terminologii fachowej tekst „Ślepowidzenia” jest zadziwiająco zrozumiały – nie tyle prosty w odbiorze, co właśnie zrozumiały. Moja prywatna teoria w tym zakresie to śleporozumienie „Ślepowidzenia”. Świadomość jest przereklamowana... Dopracowana wizja świata przyszłości, ciekawa koncepcja obcych, a także zdolność tworzenia wiarygodnych wątków obyczajowych w tekście naszpikowanym teoriami i naukowymi pojęciami sprawiają, że lektura powieści jest nie tylko przyjemna, ale i satysfakcjonująca. Do tego styl i język autora są zaskakująco uzależniające – Wattsa czyta się tak dobrze, że od książki trudno się oderwać mimo dość trudnej tematyki, zahaczającej często o filozofię i naprawdę dużej ilości fachowej terminologii. Zdecydowanie zachęcam. Taka science-fiction naprawdę może zachwycić.

Peter Watts, "Ślepowidzenie"

MAG, 2011, il. stron: 441
Moja ocena: 6-/6