Sandra Gulland CESARZOWA JÓZEFINA

Wszystko co dobre kiedyś się kończy. Niestety zasada ta dotyczy także rewelacyjnej trylogii Sandry Gulland poświęconej Józefinie Bonaparte. Długo zwlekałam z przeczytaniem ostatniej części zatytułowanej „Cesarzowa Józefina”, bo żal mi było rozstawać się z fascynującą bohaterką powieści i porzucać Francję przełomu XVIII i XIX wieku. W rozpoczynającej cykl „Józefinie” szesnastoletniej wówczas Róży szamanka wudu wywróżyła, że wyjdzie nieszczęśliwie za mąż, zostanie wdową i zostanie królową. Wypełnienie dwóch z trzech części wróżby zostało opisane w pierwszej część trylogii, która poza losami młodziutkiej kreolskiej dziewczyny wprowadzanej na salony Paryża ukazywała także dramatyczne koleje Francuskiej Rewolucji. W „Józefinie i Napoleonie” główna bohaterka, tak jak francuskie społeczeństwo, leczyła rany zadane przez bratobójcze walki, umacniając jednocześnie swój związek z Napoleonem – już nie dziwnym, niezdarnym Korsykaninem, lecz konsulem i ulubieńcem ludu a do tego ukochanym mężem i najlepszym przyjacielem. Wciąż jednak niespełniona pozostawała trzecia część przepowiedni. Nadszedł zatem czas na opisanie, jak Józefina została cesarzową. I jak rozpadł się jej świat. 

Utrzymana w formie zapisu pamiętnika narracja gładko przeprowadza czytelnika tak przez meandry francuskiej polityki okresu 1800-1814 roku, jak i burzliwe koleje związku niezwykłej pary, jaką stanowili Józefina i Napoleon. Gulland zajmująco opisuje trudności, z jakimi przyszło się borykać przyszłej cesarzowej – od wyzwań takich, jak stworzenie dworu godnego najpierw urzędu pierwszego konsula, a potem cesarza (w tym zakresie powieść była często naprawdę zabawna), przez problemy z knującym kolejne intrygi klanem Bonaparte, po dramat kobiety, która nie potrafi obdarzyć męża wyczekiwanym potomkiem, jest zdradzana i odtrącana. To w „Cesarzowej Józefinie” w końcu ukazany został także największy dramat pary – poświęcenie ich miłości na ołtarzy racji stanu, oraz upadek Napoleona i zesłanie go na Elbę. 

Autorka potrafi subtelnie, lecz skutecznie oddziaływać na emocje. Zapiski Józefiny, mimo pełnej świadomości, że to w dużej mierze literacka fikcja, zdają się bardzo prawdziwe, przez co jej radości, smutki czy niepokoje udzielają się w trakcie lektury. Wydarzenia, o których opowiada nam bohaterka, nabierają kolorów, a postaci – ożywają. Książka zawiera także tłumaczenia autentycznych dokumentów, w tym listów Napoleona do żony czy policyjnych raportów. To naprawdę więcej niż z wyczuciem napisany romans kostiumowy (w żadnym razie nie ckliwy czy przesłodzony) – to świetna i bardzo dobrze przyswajalna lekcja historii.

Gulland w podziękowaniach zaznacza, że z uwagi na ilość materiału źródłowego i rozgrywających się w opisywanym okresie wydarzeń historia przedstawiona w książce musiała ulec pewnemu uproszczeniu – nie pojawiło się w niej wiele postaci mających wpływ na życie Józefiny i Napoleona, ani istotnych epizodów, jak choćby uwięzienie papieża czy walki na San Domingo. Nie należy zatem zakładając, że trylogia to kompendium wiedzy o faktach i ludziach tego burzliwego okresu w dziejach Francji. Na osobną wzmiankę zasługuje zamieszczenie na końcu książki pomocnych w ogarnięciu przez czytelnika powiązań rodzinnych i chronologii zdarzeń spisów osób i wydarzeń oraz drzew genealogicznych rodów Bonaparte i Beauharnais.

Trylogia Sandry Gulland oparta na losach Marii Józefy Róży Tascher de la Pagerie, znanej jako Józefina Bonaparte to pozycja lekka w odbiorze, a bogata w treści. Autorka w niezwykle zajmujący sposób opisuje Francję przechodzącą od monarchii do Cesarstwa, a na tym burzliwym tle – osobiste przeżycia jednej z ważniejszych par nowożytnej Europy. Świetna historia stała się bazą dla świetnej opowieści – zgrabnie napisanej i niezwykle emocjonującej. Wieńcząca cykl „Cesarzowa Józefina” potwierdza jedynie, że po tę trylogię zdecydowanie warto sięgnąć. Polecam gorąco i z pełną odpowiedzialnością, bo mam na koncie już dwie zachwycone cyklem czytelniczki.   

Sandra Gulland, Cesarzowa Józefina

Bukowy Las, 2012, il. Stron 414

Moja ocena: 5+/6