Scott Westerfeld LEWIATAN

Jak wyglądałaby pierwsza wojna światowa, gdyby przeciwko mechanicznym pojazdom kroczącym i zeppelinom Niemiec i Austro-Węgier stanęły żywe maszyny bojowe - wymyślne organizmy stworzone w laboratoriach państw ententy poprzez splatanie „nici życia”?  Sądząc po „Lewiatanie” Scotta Westerfelda, rozpoczynającym steampunkową trylogię dla młodzieży, zdecydowanie fantastycznie.

Powieść ma dwóch, a raczej dwoje pierwszoplanowych bohaterów, których losy wbrew zasadom prawdopodobieństwa nie tylko się przecinają, ale i – przynajmniej na czas pewien – splatają. On (Alek) jest zaledwie piętnastoletnim synem arcyksięcia Franciszka Ferdynanda Habsburga. Gdy traci oboje rodziców w zamachu w Sarajewie, wraz z czwórką wiernych poddanych ojca ucieka przed zabójcami w naturalnym kierunku – do neutralnej Szwajcarii. Kiedy Alek w nowoczesnej maszynie kroczącej kieruje się na zachód, na wschód, prosto z Wysp Brytyjskich, gigantycznym powietrznym okrętem-wielorybem (tytułowym Lewiatanem) nadlatuje kadet Dylan Sharp, a właściwie kadetka Deryn Sharp. Ta pyskata piętnastoletnia panna aby dostać się do upragnionych sił powietrznych udaje szesnastoletniego chłopca i całkiem zgrabnie jej to wychodzi. Dzieli ich niemal wszystko: pochodzenie społeczne, narodowość, przekonania, zbliża przypadek, a łączy wielka przygoda i wspólne zagrożenie. 

Największym atutem powieści jest kreacja świata. Inwencja autora w zakresie osiągnięć technologicznych obu stron konfliktu nieustannie zaskakuje, nawet jeśli co bardziej uczeni czytelnicy łapią się za głowę krzycząc, że takie rzeczy są niemożliwe. Może i tak, ale jak dobrze się o nich czyta, zwłaszcza że w wyobrażeniu sobie latających meduz, maszyn kroczących, Lewiatana i innych pomysłów Westerfelda pomagają świetnie współgrające z tekstem ilustracje Keitha Thompsona! Model rozwoju gospodarczego danego państwa bardzo silnie wpływa na sposób postrzegania świata przez stanowiących jego obywateli bohaterów. Dla chrzęstów, pokładających wiarę w maszyny, to, co darwiniści robią w laboratoriach jest ohydne, wynaturzone i bezbożne. Dla darwinistów maszyny są brudne, cuchnące i kompletnie nienaturalne. Tym samym wykorzystując historyczne ramy konfliktu Westerfeld nadal mu nowego wymiaru, pogłębiając jego tło. Sama wojna przy tym, choć obecna w rozmowach i istotnie wpływająca na losy bohaterów, jest w „Lewiatanie” dość odległa.

Sympatyczni są także sami bohaterowie, zwłaszcza postaci pierwszoplanowe jakby stworzone po to, by młody czytelnik miał kogo polubić i dopingować. Autor stawia przed nimi nierzadko trudne wybory i czasem każe słono płacić za błędy, choć oboje mają ledwie kilkanaście lat i tak naprawdę dopiero uczą się życia i odpowiedzialności za innych. Starszego czytelnika bawić może wprawdzie doniosła rola tych jeszcze w sumie dzieci w rozwiązywaniu poważnych problemów świata dorosłych, ale to w końcu literatura dla młodzieży, a ta rządzi się swoimi prawami. 

Organizmy przypominające żywe maszyny kontra maszyny przypominające żywe organizmy – pomysłowy koncept, doskonale zrealizowany i wiarygodnie wpleciony w alternatywną historię I wojny światowej. Jeśli dodać do tego pełną zwrotów akcji awanturniczą historię dwojga nastolatków otrzymujemy świetną propozycję lektury dla młodzieży, choć także starszy czytelnik - co mam nadzieję wynika z powyższego tekstu – może nieźle się bawić czytając "Lewiatana".

Scott Westerfeld, Lewiatan

Rebis, 2011 il. stron: 424

Moja ocena: 5+/6