Ian R.MacLeod WIEKI ŚWIATŁA

Po Wieku Pary nadeszły Wieki Przemysłu – dobiega końca trzeci z nich. Wcześniej, niemal równo co sto lat, działo się coś niezwykłego, początkującego kolejny okres. Trzeci Wiek Przemysłu powoli przybliża się do tego progu, więc ludzie coraz usilniej wypatrują zmian. Bo eter, na którym oparty jest przemysł, cudowne uniwersalne paliwo usprawniające, ułatwiające działanie wszelkich maszyn i procesów, powoli ulega wyczerpaniu – coraz więcej miejsc pokrywa lód maszynowy, będący efektem ubocznym jego wydobycia. Ludzie od lat przyzwyczajeni się do tego, że wciąż kiepściejszą cechową magię uzupełnia moc eteru z niepokojem patrzą w przyszłość – przynajmniej ci, którym eter zapewnił bogactwo i bezpieczeństwo. Biedota, pozacechowi partacze chcą rewolucji, zrównania szans i podziału dóbr. 

Świat przedstawiony w „Wiekach światła” to alternatywna wersja dziewiętnastego wieku, w jego magicznie zmodyfikowanej wersji. Maszyny pracują, procesy technologiczne zachodzą dzięki zaklęciom znanym tylko w obrębie cechów – to pilnie strzeżone tajemnice, bo słowa potrafią ożywić ducha materii, nakłonić ją do pracy, przeobrażeń czy ustabilizować. Ale przemysł na tak gigantyczną skalę nie mógłby powstać, gdyby nie eter – to on nadał rozmach cechowej magii, potężnie wzmacniając jej działanie. Za taką wygodę oczywiście trzeba płacić: zbytnia bliskość eteru wyniszcza ludzi, deformuje ich czyniąc z nich potwory, odmieńców odtrącanych przez społeczeństwo. Kreacja świata w „Wiekach światła” jest niesamowita, niezwykle sugestywna, zwłaszcza że MacLeod ukazuje całą jego złożoność, zależności zachodzące między różnymi warstwami społecznymi, codzienność życia, nadzieje i zmartwienia ludzi z różnych szczebli drabiny społecznej: od nędzarzy i bezdomnych po pałace tych najzamożniejszych z arcycechmistrzów, żyjących niczym udzielni książęta, balujących w bajkowych sceneriach nawet wtedy, gdy słychać już odgłosy burzy nadciągającej rewolucji.

Robert Borrows, narrator i główny bohater powieści, to syn drobnego mistrza cechowego z małego przemysłowego miasteczka. Czytelnik poznaje całe jego życie, kolejne wydarzenia, które składają się na to, kim się stał. Jego gonitwa za sensem życia czy raczej odpowiedzią na pytania, których jeszcze nie potrafi sobie zadać, poszukiwanie czegoś niezwykłego, co – jest tego pewien – czai się tuż za rogiem, prowadzą go wprost do Londynu. Wychowany przez matkę w duchu poszanowania dla innych ludzi, nawet tych zdeformowanych przez eter, bardzo silnie zakotwiczony w tej wspólnej z matką przeszłości, Robert przedstawia czytelnikom Anglię poprzez jej mieszkańców: odmieńców i robotników, prostytutki i towarzystwo z najwyższych sfer, rewolucjonistów i konserwatystów. Jego relacja z wydarzeń końca Trzeciego Wieku Przemysłu jest przez to bogatsza, bo pokazuje angielskie społeczeństwo w pełnym przekroju. Wraz z Robertem czytelnik coraz silniej uwikłany zostaje w ferment społeczny, czuje konieczność zmian, która popycha ludzi niemal wszystkich stanów do działania. Cele zmian – mimo fantastycznej scenerii – pozostają bardzo realistyczne, bliskie XIX-wiecznym ruchom robotniczym, bo autor przedstawia walkę o równouprawnienie, nowy ład i porządek, zmiany od systemu monetarnego i czasu pracy po redystrybucję dób, pozostających w dużej mierze w rękach cechów. Sama fabuła jest przy tym zmyślna, bo Robert – choć sam nie do końca ma tego świadomość – nie podróżuje bez celu, ale w swych działaniach zmierza do odkrycia tajemnicy z przeszłości, która znacząco ma wpłynąć na kształt przyszłości. Ta intryga, początkowo niemal niewidoczna, z biegiem lektury staje się coraz wyraźniejsza, aż do zaskakującego zakończenia. 

Sięgając po „Wieki światła” miałam w pamięci zachwycającą „Pieśń czasu” i oczekiwałam podobnych doznań. Dlatego początkowo trudno mi było odnaleźć MacLeoda w kompletnie innych realiach, po których oprowadzał mnie bohater o mniejszej wrażliwości niż Roushana. Dość długo brakowało mi tego poziomu emocji, podobnej melodyki języka, która była nieustannie obecna w opowieści umierającej skrzypaczki. W „Wiekach światła” jest jednak obecna ta niesamowita magia cechowych zaklęć z „Opowieści młynarza”, nadająca realnemu światu niezwykłej, bo pozbawionej fajerwerków czy udziwnionych formuł nadnaturalności. Autor pokazał silnie klasowo podzielone społeczeństwo i jego niesprawiedliwości, przypominając mi o „Dywanie z hobów”. W końcu to, co obok niesamowitej kreacji świata stanowi o sile rażenia „Wieków światła”, to rewelacyjne przedstawienie ludzi w obliczu ogromnych zmian – podobnie jak w „Pieśni czasu”. Z czasem, w opisach niektórych scen, zwłaszcza balów czy manifestacji, pojawił się nawet ten niemal poetycki styl autora, bardzo mocno działający na wyobraźnię. Dzięki temu, choć nie znalazłam dokładnie tego, czego się spodziewałam, odkryłam w tej powieści tego samego MacLeoda, który urzekł mnie w zbiorze „Pieśń czasu. Podróże”. To powieść po prostu świetna – w sam raz na rozpoczęcie serii „Uczta Wyobraźni”.

Ian MacLeod, Wieki światła

MAG, 2006, il. stron: 399

Moja ocena: 6/6

==============================================================

Dla tych, którzy jeszcze nie wiedzą: do środy, 22 sierpnia, w salonach EMPiK-u, przy zakupie 2 książek wydanych w serii "Uczta Wyobraźni", za drugą (tańszą) płaci się tylko 1 grosz. Staram się nie robić z bloga tablicy reklamowej, ale o promocji dotyczącej takich rewelacyjnych książek, jak te z UW, po prostu musiałam napisać ;)